Op 10 maart 2010 heeft het Sociaal Cultureel Planbureau (SCP) het rapport Steeds meer verstandelijk gehandicapten? uitgebracht. In het rapport worden een aantal kenmerken van de vragers naar gehandicaptenzorg geanalyseerd, met als doel een nadere verklaring van de groeiende vraag naar gehandicaptenzorg.
De vraag naar gehandicaptenzorg is het laatste decennium aanzienlijk toegenomen. De ontwikkelingen die het SCP presenteert in dit rapport zijn, evenals de verklaringen die het SCP aandraagt, in lijn met de ontwikkelingen en verklaringen die ook in het Brancherapport Gehandicaptenzorg 2009 worden genoemd. De exacte cijfers van de ontwikkelingen verschillen soms. Belangrijkste redenen hiervoor zijn dat het SCP cliënten anders indeelt, en het feit dat het SCP gebruik maakt van langere tijdreeksen.
Belangrijkste ontwikkelingen
Het aantal personen dat AWBZ-zorg voor verstandelijk gehandicapten vraagt, nam tussen 1998 en 2008 toe van 63.000 tot 147.000. Dat is een gemiddelde jaarlijkse groei van negen procent per jaar, terwijl de Nederlandse bevolking slechts met een halve procent per jaar groeide.
Onder jongeren is de vraag zelfs meer dan verdrievoudigd, bij volwassenen (23+) is sprake van een verdubbeling.
Alle vormen van zorg zijn fors toegenomen, maar de vraag naar begeleiding (individueel of in groepsverband) is verreweg het snelst gestegen. Ook langdurig verblijf groeide snel met gemiddeld vijf procent per jaar. De helft van de personen met een indicatie voor zorg voor verstandelijk gehandicapten vraagt in 2008 langdurig verblijf.
De groei in de vraag naar zorg wordt veroorzaakt door een samenspel van factoren, zoals de toelating van mensen met lichtere verstandelijk handicaps tot de zorg, de verbetering en uitbreiding van de AWBZ zorg, de verbetering van de diagnostiek en de hogere eisen die de maatschappij aan het functioneren van burgers stelt.
Het aantal verstandelijk gehandicapten zelf, dus los van hun zorgvraag, is de afgelopen jaren niet veel sneller gegroeid dan de hele bevolking. Wel hebben ernstig verstandelijk gehandicapten nu een hogere levensverwachting van voorheen.
Groei onder jongeren èn ouderen
Vooral jongeren tot 23 jaar vroegen vaker zorg voor verstandelijk gehandicapten (VG-zorg) aan. Tussen 1998 en 2008 nam hun aantal toe van 19.000 tot 65.000. In 2008 waren jeugdigen verantwoordelijk voor bijna de helft van de vraag, terwijl zij een kwart van de bevolking uitmaken. Het aantal 23-plussers verdubbelde in deze periode en groeide van 43.000 tot 82.000. De toename van de vraag naar zorg onder jeugdigen doet zich ook voor bij andere voorzieningen, zoals de jeugdzorg, de geestelijke gezondheidszorg, het speciaal onderwijs en de leerling-gebonden financiering voor kinderen in het reguliere onderwijs.
Groei bij alle vormen van VG zorg
De gemiddelde jaarlijkse groei varieert van twintig procent per jaar bij individuele begeleiding tot rond de vijf procent bij langdurig verblijf, de zwaarste vorm van zorg. De vraag naar dagbesteding zonder verblijf groeide met gemiddeld negen procent per jaar.
Komen er steeds meer verstandelijk gehandicapten?
Met de -op dit moment beschikbare- gegevens is het niet mogelijk aan te geven hoe het aantal verstandelijk gehandicapten in Nederland zich heeft ontwikkeld. Er zijn geen aanwijzingen dat het aantal geboortes van kinderen met een verstandelijke handicap is toegenomen. Wel zijn er aanwijzingen dat de groep ernstig gehandicapten (IQ lager dan 50) enigszins groeit, omdat hun levensverwachting sterk verbeterd is. Verder is er sprake van een belangrijke ontwikkeling onder de groep zwakbegaafden (met IQ tussen 70 en 85). Zij kunnen VG-zorg vragen wanneer er sprake is van bijkomende problematiek. Omdat de groep zwakbegaafden met 2,2 miljoen personen enorm groot is, kan zelfs een lichte stijging van het percentage personen met problemen binnen deze groep al snel tot veel extra vraag naar VG zorg leiden.
Verklaringen voor de groei
Het SCP verklaart de groeiende vraag onder jongeren als een bedoeld effect van het beleid om door verbetering van de kwaliteit en een meer divers aanbod van zorg cliënten beter te bedienen. Daarnaast worden de eisen die de maatschappij aan burgers stelt steeds hoger en zijn er ook betere mogelijkheden gekomen om diagnoses te stellen op het terrein van bijkomende problematiek zoals (lichte vormen van) autisme en ADHD.
Volledige rapport
U kunt het volledige rapport hier aanvragen of downloaden.
(Bron: www.vgn.nl)